- ΓΚΑΤ
- (GATT). Συντομογραφία του General Agreement on Tariffs and Trade (Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου). Στη συμφωνία αυτή, την οποία συνυπέγραψαν στη Γενεύη στις 30 Οκτωβρίου 1947 είκοσι τρεις χώρες και άρχισε να εφαρμόζεται την 1η Ιανουαρίου 1948, μετείχαν στη συνέχεια τα περισσότερα κράτη του κόσμου. Η Γ., που οργανώθηκε ως προσωρινή συμφωνία –ώστε να μπει σε εφαρμογή η Διεθνής Οργάνωση Εμπορίου που προέβλεπε ο Χάρτης της Αβάνας και η οποία σχηματοποιήθηκε τελικά από την Παγκόσμια Οργάνωση Εμπορίου– ανέλαβε πολλά από τα καθήκοντα που επρόκειτο να αναλάβει αυτή η οργάνωση και ιδιαίτερα τη φροντίδα να παρεμποδίσει την επιστροφή στην πολιτική της αυτάρκειας που εφαρμόστηκε την εποχή του μεσοπολέμου. Σκοπός της, αντίθετα, ορίστηκε η διευκόλυνση της ανάπτυξης του διεθνούς εμπορίου. Στα πλαίσια της Γ. κάθε κράτος-μέλος ανέλαβε την υποχρέωση: α) να μη χρησιμοποιεί στις εμπορικές ανταλλαγές διακρίσεις και να εφαρμόζει απέναντι σε όλες τις άλλες συμβαλλόμενες χώρες τη ρήτρα του μάλλον ευνοουμένου κράτους· β) να χρησιμοποιεί για την προστασία της εθνικής του βιομηχανίας μόνο τους τελωνειακούς δασμούς, καταργώντας τους ποσοτικούς περιορισμούς εκτός από τις περιπτώσεις που με αυτούς επιδιώκονται άλλοι σκοποί (για παράδειγμα η προστασία του ισοζυγίου πληρωμών)· γ) να δεχτεί διαδικασία αμοιβαίων διαπραγματεύσεων όταν ένα άλλο μέλος πιστεύει ότι τα δικά του εμπορικά συμφέροντα βλάπτονται ή απειλούνται. Ουσιαστικά η Γ. ήταν ένα διεθνές φόρουμ στο οποίο τα κράτη-μέλη προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν ζητήματα εμπορικών διαφορών σε διεθνές επίπεδο και τις μεγάλες αλλαγές που επέρχονταν με τη φιλελευθεροποίηση του διεθνούς εμπορίου. Οι σκοποί της Γ. εφαρμόστηκαν στις διεθνείς δασμολογικές διασκέψεις (Γενεύη 1947, Ανεσί 1949, Τορκέ 1951, Γενεύη 1956 και 1960), στις οποίες οι συμβαλλόμενες χώρες συμφώνησαν στον αμοιβαίο περιορισμό και στη σταθεροποίηση των δασμολογίων τους. Σημαντικότερη ήταν η συμφωνία που έγινε το 1967 στη Γενεύη και η οποία είναι γνωστή με την ονομασία Γύρος Κένεντι (Kennedy Round) από το όνομα του Αμερικανού προέδρου που την πρότεινε. Κατά τη συμφωνία αυτή οι συμβαλλόμενες χώρες ανέλαβαν την υποχρέωση να ελαττώσουν σταδιακά τους τελωνειακούς δασμούς τους. Η πρώτη μείωση έγινε την 1η Ιανουαρίου 1968 και συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια. Ειδικές μειώσεις αποφασίστηκαν για τα προϊόντα των αναπτυσσόμενων κρατών. Ο όγδοος γύρος (γνωστός ως Γύρος της Ουρουγουάης) ξεκίνησε το 1986 στην πόλη Πόντα ντελ Εστέ της Ουρουγουάης και ολοκληρώθηκε το 1993 όταν 117 χώρες συνυπέγραψαν μία νέα εμπορική συμφωνία (φιλελευθεροποίηση εμπορίου). Στη συμφωνία περιλαμβανόταν και η αντικατάσταση της Γ. από την Παγκόσμια Οργάνωση Εμπορίου (World Trade Organisation), οργανισμό ευρύτερων αρμοδιοτήτων. Η νέα συμφωνία μετά την επικύρωσή της από τα νομοθετικά σώματα των χωρών που την υπέγραψαν τέθηκε επίσημα σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου 1995. Το θεσμικό πλαίσιο της Γ. παρέμεινε για μια μεταβατική περίοδο ενός έτους. Μέχρι τον Ιούλιο του 1995 που έληξε η προθεσμία επικύρωσης, 100 χώρες την είχαν αποδεχθεί. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την επικύρωσε τον Δεκέμβριο του 1994 και η ελληνική βουλή στις 23 Ιανουαρίου 1995.
Dictionary of Greek. 2013.